Τα κύρια συμπτώματα της ΓΑΔ είναι το άγχος, η κινητική υπερένταση, η υπερδραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος και η γνωσιακή επαγρύπνηση. Το άγχος υπάρχει σε υπερβολικό βαθμό και παρεμβαίνει σε κάθε πλευρά της ζωής του ατόμου. Η κινητική υπερένταση εκδηλώνεται συνηθέστερα με τρόμο, ανησυχία και πονοκέφαλο. Η υπερδραστηριότητα του αυτόνομου εκδηλώνεται με δυσκολία στην αναπνοή, υπερβολική εφίδρωση, προκάρδιους παλμούς και ποικίλα συμπτώματα του γαστρεντερικού συστήματος. Η γνωσιακή επαγρύπνηση δηλώνεται από την ευερεθιστότητα και από την ευκολία με την οποία το άτομο αιφνιδιάζεται. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο ασθενής ζητά βοήθεια από ένα γενικό γιατρό ή ένα παθολόγο προβάλλοντας τα σωματικά του συμπτώματα Σε άλλες περιπτώσεις καταφεύγει σε έναν ειδικό για κάποιο συγκεκριμένο σύμπτωμα, π.χ. χρόνια διάρροια Σπάνια βρίσκεται κάποια μη ψυχιατρική σωματική διαταραχή. Μερικοί ασθενείς αποδέχονται τη διάγνωση της ΓΑΔ και τη θεραπεία που τους προσφέρεται. Άλλοι εξακολουθούν να καταφεύγουν για καιρό σε γιατρούς άλλων ειδικοτήτων.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Στα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-IV (Πίνακας 1) περιλαμβάνονται κάποιες τροποποιήσεις των κριτηρίων του DSM-ΙΙΙ-R για να είναι πιο εύκολη η χρήση τους και για να βοηθηθεί ο κλινικός να διαφοροδιαγνώσει τη ΓΑΔ από το φυσιολογικό άγχος και από τις άλλες ψυχικές διαταραχές. Η διάκριση μεταξύ ΓΑΔ και φυσιολογικού άγχους γίνεται εμφατικά με τη χρησιμοποίηση των λέξεων “υπερβολικό” και “δύσκολα ελεγχόμενο” και από τον καθορισμό ότι τα συμπτώματα προκαλούν σημαντική διαταραχή ή δυσφορία. Η διάκριση μεταξύ ΓΑΔ και άλλων ψυχικών διαταραχών γίνεται με υποβοηθητικά παραδείγματα διαφοροποιητικών συμπτωμάτων του κριτηρίου Δ.
Πίνακας 1. Διαγνωστικά Kριτήρια της Γενικευμένης Αγχώδους Διαταραχής
Α. Υπερβολικό άγχος και ανησυχία (φοβισμένη προσδοκία) που συμβαίνουν τις περισσότερες ημέρες μιας περιόδου τουλάχιστον 6 μηνών, για μια σειρά γεγονότων ή δραστηριοτήτων (όπως η εργασία και η σχολική επίδοση)
Β. Το Άτομο νιώθει ότι είναι δύσκολο να ελέγξει την ανησυχία του
Γ. Το άγχος και η ανησυχία συνδέονται με τρία (η περισσότερα) από τα ακόλουθα συμπτώματα (με τουλάχιστον μερικά από αυτά να είναι παρόντα τις περισσότερες ημέρες κατά τη διάρκεια των 6 τελευταίων μηνών). Σημείωση: στα παιδιά απαιτείτε ένα μόνο σύμπτωμα
1. νευρικότητα ή αίσθημα αγωνίας ή τεντωμένα νεύρα
2. εύκολη κόπωση
3. δυσκολία συγκέντρωσης ή αίσθημα ότι το μυαλό αδειάζει
4. ευερεθιστότητα
5. μυϊκή τάση
6. διαταραχή του ύπνου (δυσκολία επέλευσης ή διατήρησης του ύπνου, ή ανήσυχος, μη ικανοποιητικός ύπνος)
Δ Ο εστιασμός του άγχους και της ανησυχίας του ατόμου δεν περιορίζεται σε χαρακτηριστικά μιας διαταραχής στον άξονα I, π.χ. το άγχος ή η ανησυχία δεν οφείλονται στο ότι θα επέλθει W κρίση πανικού (όπως στη διαταραχή του πανικού), ότι θα νιώσει αμηχανία δημόσια (όπως στην κοινωνική φοβία), ότι θα μολυνθεί (όπως στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή), ότι θα απομακρυνθεί από το σπίτι ή στενούς συγγενείς (όπως στη διαταραχή άγχους αποχωρισμού), ότι θα κερδίσει βάρος (όπως στην ψυχογενή ανορεξία), ότι θα έχει πολλαπλά σωματικά ενοχλήματα (όπως στη σωματοποιητική διοταραχή) ή ότι έχει μια σοβαρή ασθένεια (όπως στην υποχονδρίαση), ενώ το άγχος κα η ανησυχία δεν εμφανίζονται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια διαταραχής μετά από τραυματικό στρες
Ε. Το άγχος, η ανησυχία ή τα σωματικά συμπτώματα προκαλούν κλινικά σημαντική ενόχληση ή έκπτωση των κοινωνικών, επαγγελματικών ή άλλων σημαντικών περιοχών της λειτουργικότητας
ΣΤ. Η διαταραχή δεν οφείλεται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας (πχ. ουσία κατάχρησης, φάρμακα) η σε μια γενική σωματική κατάσταση (π.χ. υπερθυρεοειδισμός) και δεν εμφανίζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια μιας διαταραχής της διάθεσης, μιας ψυχωτικής διαταραχής ή μιας διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής
Πίνακας από το DSM-IV, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, ed 4. Copyright American Psychiatric Association, Washington, 1994.
ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ
Λόγω της υψηλής συννοσηρότητας της ΓΑΔ με άλλες ψυχικές διαταραχές, η κλινική πορεία και πρόγνωση της διαταραχής είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι η έναρξη της διαταραχής συνδέεται με γεγονότα ζωής του ατόμου. Η ύπαρξη αρνητικών γεγονότων αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης της. Εξ ορισμού η ΓΑΔ είναι μια χρόνια διαταραχή και μπορεί κάλλιστα να διαδράμει εφόρου ζωής- Το 25% περίπου των ασθενών θα εμφανίσει κάποτε διαταραχή πανικού. Ένα επιπλέον υψηλό ποσοστό ασθενών θα εμφανίσουν μείζονα καταθλιπτική διαταραχή.
