1. Τι είναι η κατάθλιψη;
Η κατάθλιψη και τα συμπτώματα της.
- Καταθλιπτική διάθεση μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα
- Σημαντικά μειωμένο ενδιαφέρον ή ευχαρίστηση σε δραστηριότητες μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα
- Αλλαγές στην όρεξη που οδηγούν σε απώλειες βάρους ή κέρδη που δεν σχετίζονται με τη δίαιτα
- Αλλαγές στις συνήθειες ύπνου
- Απώλεια ενέργειας ή αυξημένη κόπωση
- Ανησυχία ή ευερεθιστότητα
- Συναισθήματα άγχους
- Αισθήματα αναξιότητας, ανικανότητα, ή απελπισίας
- Ακατάλληλη ενοχή
- Δυσκολία σκέψης, συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων
- Σκέψεις θανάτου ή απόπειρες αυτοκτονίας
(Σημείωση: Τα συμπτώματα δεν παρατίθενται για να προσπαθήσετε να κάνετε διάγνωση. Σκοπός είναι η ευαισθητοποίηση που θα σας οδηγήσει στο να λάβετε την ενδεδειγμένη διάγνωση και φροντίδα.)
2. Πόσο συχνή είναι η Κατάθλιψη;
Το 15 με 25% των γυναικών ειναι πιθανο να αποκτησει αυτη τη διαταραχή του συναισθήματος. Στους άνδρες τα αντιστοιχα ποσοστά κυμαίνονται μεταξύ 10 και 15%. Το οτι οι γυναικες εχουν σχεδον τις διπλασιες πιθανοτητες να νοσησουν οφειλεται σε μια σειρα παραγοντων οργανικων, ορμονικων αλλά και ψυχοκοινωνικών. Ειδικοτερα από την εφηβεία και υστερα το γυναικειο φυλο φαινεται να ειναι πιο ευαλωτο στην καταθλιψη.
3. Πως αντιδρα συνηθως κανεις στο ακουσμα της καταθλιψης;
Συνηθως οι αντιδρασεις ειναι μεικτές. Η προφανής αντιδραση είναι το σοκ και ο αρνητισμός ενώ δυστυχώς σε αρκετες περιπτώσεις εμφανίζεται η ντροπή συνοδευόμενη απο ανησυχία για το πως θα τους αντιμετωπιζουν οι αλλοι. Υπαρχουν βεβαια και οι περιπτώσεις εκεινων των ασθενών που νιώθουν μια ανακούφιση καθώς πλεον γνωρίζουν τι ειναι αυτό το οποίο τους ταλαιπωρεί και καθώς αντιλαμβάνονται πως έχει τη δικη του δυναμική παυουν να κατηγορούν τον εαυτό τους για την αδυναμια τους να το τιθασευσουν. Επιπρόσθετα μαθαινοντας ότι η καταθλιψη θεραπεύεται αποκτουν μια ελφρα αισιοδοξια (κατάθλιψη συμπτώματα).
4. Που οφειλεται η κατάθλιψη;
Στη βιβλιογραφια αναφέρονται μια σειρα από παραγοντες που βισκονται σε μια δυναμικη αλληλεπιδραση μεταξυ τους και οδηγουν στην καταθλιψη. Ειναι σημαντικο να παρατηρησουμε πως ο ιδιοσυγκρασιακος παραγοντας ειναι καθοριστικος στην αναπτυξη της καταθλιψης.
Συνοπτικα αναγνωριζονται α)γενετικοι παραγοντες (όπως το ιστορικο καταθλιψης στην ευρυτερη οικογενεια) β)παραγοντες οργανικοι, ιδιοσυγκρασιακοι του ατομου αλλά και οι ορμονικες αλλαγές που οφείλονται σε θεματα υγειας και γ) ψυχοκοινωνικοι παράγοντες οπως το πενθος, ο χωρισμος, τα επαγγελματικα προβλήματα και το οξυ στρες αλλά και τραυματα της παιδικης ηλικιας (κατάθλιψη συμπτώματα).
5. Τι θεραπευει την καταθλιψη;
Σε γενικες γραμμες η φαρμακοθεραπεια και οι ψυχοθεραπεια θεωρουνται οι βασικοι τροποι αντιμετώπισης της καταθλιψης. Στις πιο ακραιες περιπτώσεις μπορει και να χρειαστει νοσηλεια του ασθενους μεχρι να ξεπεραστουν τα ακραια συμπτωματα.
Αναφορικα στη φαρμακοθεραπεία, ειναι κοινως αποδεκτο πως αρκετες κατηγοριες αντικαταθλιπτικών (SSRIs, SNRIs κ.α.) θεωρουνται αποδοτικες αρκει να υπαρχει μια εξατομικευμενη χορηγηση στη βαση της συνεργασιας με τον ψυχιατρο σας. Τα αντικαταθλιπτικα χρειαζονται αρκετες εβδομαδες για να εχουν την πληρη δραση τους στον οργανισμο του πασχοντος. Επισης, ειναι αρκετα συνηθισμένο να γινεται αλλαγη φαρμακου ωσπου να βρεθει εκείνο που θα έχει τα πραγματικα θετικα αποτελέσματα στον ασθενη.
Τοσο η αλλαγή όσο και η διακοπή του φαρμακου θα πρεπει να γινεται με τη συμφωνη γνωμη και καθοδήγηση του γιατρού σας. Η αιφνιδια διακοπή αλλά και η παράλειψη δόσεων θα μπορουσε να δώσει παρενεργειες και χειροτερευση της καταστασης του πασχοντος.
Σε ότι αφορα την ψυχοθεραπεία θα πρεπει να αναφερθει πως η γνωσιακη συμπεριφοριστικη και η διαπροδωπικη θεραπεια θεωρουνται οι πλεον αποδοτικές στην αντιμετώπιση της καταθλιψης. Η ψυχοθεραπεια σκοπευει στο να αντιμετωπισεται τα εντονα συμπτώματα της καταθλιψης, να αναγνωρισετε το αρνητικο μοτιβο των σκέψεων σας, να το συνδεσετε με αρνητικά σας συναισθηματα και συμπεριφορές και να τα αντικαταστήσετε με θετικά.
Επιπλεον η διαχειριση σχέσεων, η επιλυση προβληματων, και η ανακτηση ελεγχου στη ζωη σας θα πρεπει να αποτελούν βασικούς στόχους στην παρεμβαση του ψυχολογου σας. Τέλος η αναπτυξη δεξιοτητων διαχειρισης της πιεσης και των απογοητεύσεων στη ζωή αλλά και η ρεαλιστική στοχοθετηση θα πρεπει να θεωρούνται βασικοι στοχοι σε μια τέτοια ψυχοθεραπευτική παρέμβαση (κατάθλιψη συμπτώματα).
6. Πως αντιδρα συνηθως ο περιγυρος;
Τα βασικα συμπτωματα της καταθλιψης που ειναι η πτωση της διαθεσης (δυσθυμια, κακοκεφια) αλλα και η αισθηση αδυναμιας, αρκετα συχνά παρερμηνευονται απ’ το περιβάλλον, και παίρνει ένα διάστημα μέχρι να καταλάβουν πληρως και να αποδεκτουν τη φύση της καταθλιψης ως διαταραχής. Δυστυχώς σε αρκετες περιπτώσεις το βαρυ συναισθημα με την συνυπαρχουσα αδυναμια ερμηνευονται ως τεμπελια και έλλειψη κινητρων για αλλάγη (ως εαν να ηταν καθαρα στο χέρι του πάσχοντος να τα αλλάξει όλα). Κάτι τέτοιο έρχεται βέβαια να επιτείνει το προβλημα του ασθενούς καθώς έχει ένα ακόμα λόγο για να σκεφθει αρνητικά για τον εαυτό του αλλά και για το περιβάλλον του.
7. Τι μπορω να κάνω για να βοηθησω κάποιον με κατάθλιψη;
Θεωρούμε δεδομένο πως τα κοντινα στον πάσχοντα προσωπα είναι εξαιρετικά σημαντικα και μπορουν να συμβάλλουν στην εξελιξη της θεραπειας του. Ταυτοχρονα πρέπει να τονισουμε πως ειναι και εκείνα ευάλωτα καθως συμπάσχουν και απειλούνται από εξουθένωση. Οπότε το να ξέρει κανείς πως να διαχειριστεί τον πασχοντα μπορεί να είναι σωτήριο. Σε γενικές γραμμές το να ειναι κάποιος ενημερωμενος ειναι πάντα μια καλή αρχή. Η ανάπτυξη μιας σχέσης που θα επιδυκνύει αρκετη ενσυναίσθηση (η δεξιοτητα του να μπαινει στη θεση του άλλου) και όχι απλά καθοδήγηση θεωρείται κάτι θετικο. Το να είναι κανεις διαθέσιμος να βοηθήσει αλλά και να παροτρύνει τον πάσχοντα σε μικρές καθημερινές δραστηριότητες όπως μια μικρή βολτα ή το να μαγειρεψουν μαζι ειναι στα βασικα ζητούμενα. Τέλος, ο άνθρωπος που έιναι κοντα σε πάσχοντα με καταθλιψη θα πρέπει να φροντιζει τον εαυτό του καθώς μόνο έτσι θα μπορεσει να αποφυγει την εξουθενωση και θα παραμεινει δοτικός.
8. Υπάρχουν βιβλία αυτοβοήθειας για την καταθλιψη;
Στα ελληνικά υπάρχουν δυο αξιόλογα βιβλία αυτοβοήθειας για την κατάθλιψη:1/D. Burns με τίτλο «Αισθανθείτε καλά!» 2/ Gilbert με τίτλο «Ξεπερνώντας την κατάθλιψη: Ένας οδηγός αυτοβοήθειας με γνωστικές-συμπεριφοριστικές τεχνικές».
Από την αγγλική βιβλιογραφία προτείνονται τα ακόλουθα: 1/ Mind over mood, D. Greenberger,C. Padesky. 2/ Ending the Depression Cycle, P.Beiling & M.M. Antony (2003). 3/ Mayo Clinic on Depression, K. Kramilinger (ed.) (2001). 4/ The Depression Workbook: Living with Depression and Manic Depression, M. Copeland (2001). 5/The The Noonday Demon: An Atlas of Depression, A. Solomon (2001).6/ Against Depression, Dr. Peter Kramer (2006)
